เรื่องเด่น พระรัฐบาลเถระ เอตทัคคะในทางผู้บวชด้วยศรัทธา

พระรัฐบาลเถระ เอตทัคคะในทางผู้บวชด้วยศรัทธา









นะโมตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น


พระรัฐบาล เป็นบุตรของเศรษฐี ผู้ชื่อว่ารัฐบาลเหมือนกัน และรัฐบาลเศรษฐีผู้เป็นบิดา ของท่าน เป็นหัวหน้าหมู่บ้านถุลลโกฏฐิตนิคม ในแคว้นกุรุ

สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเสด็จจาริกไปสู่แคว้นกุรุ พร้อมด้วยภิกษุสงฆ์ สาวกเป็น บริวาร ประทับอยู่ที่ถุลลโฏฐิตนิคมนั้น ขณะนั้น ชาวบ้าน ซึ่งประกอบด้วยพราหมณ์ และคฤหบดี จำนวนมาก ได้ทราบข่าวการเสด็จมา ก็พากันไปเฝ้าพระบรมศาสดา และมีชายหนุ่มชื่อรัฐบาลไป ด้วย ได้ถวายบังคม แล้วนั่งในที่อันสมควรแก่ตน ส่วนบรรดาชนอื่น ๆ เหล่านั้น บางพวกถวาย บังคม บางพวกได้แต่พูดจาปราศรัย บางพวกเพียงแต่ประนมมือไหว้ และบางพวกก็ประกาศชื่อ โคตรของตน

พระพุทธองค์ ทรงแสดงพระธรรมเทศนา โปรดชาวบ้านทั้งหลายเหล่านั้น ให้เกิด ความเลื่อมใสทั่วกัน ครั้นจบพระธรรมเทศนา ประชาชนทั้งหลาย พากันกราบทูลลากลับสู่บ้าน ของตน ๆ ส่วนนายรัฐบาลนั้น เกิดศรัทธาเลื่อมใสอย่างแรงกล้า เมื่อประชาชนกลับกันหมดแล้ว จึงได้เข้าเฝ้าพระผู้มีพระภาค กราบทูลขออุปสมบท แต่พระพุทธองค์รับสั่งให้กลับไปขออนุญาต จากบิดามารดาก่อน

บวชด้วยศรัทธาแรงกล้า
นายรัฐบาล เมื่อได้ฟังพุทธดำรัสแล้ว รีบกลับไปบ้าน แล้วเข้าไปหาบิดามารดา กล่าวขอ อนุญาตบวช แต่ไม่ได้รับอนุญาต จึงเกิดความผิดหวังเสียใจ ไม่ยอมรับประทานอาหาร บอกกับบิดา มารดาว่า “ถ้าไม่ได้บวชก็จะขอยอมตาย” บิดามารดาเห็นลูกชายทำจริง ก็เกรงว่าลูกชายจะตาย จึงได้ไปขอร้องเพื่อนสนิทของลูกชาย ให้มาช่วยพูดอ้อนวอน เพื่อให้เลิกล้มความตั้งใจ แต่ก็ไม่เป็น ผล ในที่สุดก็ได้รับคำแนะนำจากเพื่อนของลูกชายว่า “ถ้าไม่ยอมให้ลูกชายบวช ลูกอาจจะตาย จริง ๆ แต่ถ้าลูกได้บวช เราก็ยังจะได้เห็นลูกบ้าง ในบางโอกาส หรือเมื่อลูกบวชแล้ว ได้รับความ ลำบากเบื่อหน่าย ก็จะสึกออกมาภายหลังก็ได้”

เมื่อได้รับคำแนะนำดังนี้แล้ว ก็เห็นดีด้วย จึงบอกแก่ลูกชายว่า “พ่อแม่อนุญาตแล้ว ขอ ให้เจ้าบวชได้ตามความปรารถนาเถิด”

นายรัฐบาล ดีใจมากรีบลุกขึ้นอาบน้ำ และรับประทานอาหาร มีเรี่ยวแรงดีแล้ว ไปเข้าเฝ้า พระผู้มีพระภาค กราบทูลให้ทราบว่า ได้รับอนุญาตจากบิดามารดาแล้ว พระพุทธองค์ประทาน การอุปสมบทให้เป็นพระภิกษุ ในพระพุทธศาสนาตามประสงค์

ครั้นบวชแล้ว ท่านเศรษฐีผู้เป็นบิดารู้สึกเศร้าโศก เสียดายลูกชาย และรู้สึกโกรธเคืองพระ ภิกษุสงฆ์ ต้นเหตุให้เสียลูกชาย ยามใดได้พบพระภิกษุสงฆ์ จะต้องตัดพ้อ ต่อว่า ด้วยคำว่า “เราไม่ ต้องการที่จะพบเห็นพวกท่านเลย เพราะเรามีลูกชายอยู่คนเดียวเท่านั้น พวกท่านก็มาพาเอาไป บวชเสียอีก ทำให้ตระกูลของเราต้องขาดทายาทสืบตระกูล”

บิดามารดาอ้อนวอนให้สึก
พระรัฐบาล เมื่อบวชแล้ว ได้ติดตามเสด็จพระบรมศาสดา ไปที่เมืองสาวัตถี ทำความ เพียรเจริญวิปัสสนากรรมฐาน ด้วยความไม่ประมาท ชั่วระยะเวลาไม่นานก็ได้สำเร็จพระ อรหัตผล เป็นพระอริยบุคคล สิ้นกิเลสาสวะทั้งปวง จากนั้นท่านได้กราบทูลลาพระบรมศาสดา ไปสู่ถุลลโกฏฐิตนิคม อันเป็นตำบลบ้านเกิดของท่าน ได้เข้าไปพักที่สวนมิคจิรวัน อันเป็นพระ ราชอุทยานของพระเจ้าโกรัพยะ

พอรุ่งเช้าได้เข้าไปบิณฑบาตในหมู่บ้าน แต่ไม่มีผู้ใด ใส่บาตรแก่ท่านเลย ท่านเดินไปเรื่อย ๆ ตามลำดับจนมาถึงบ้านบิดามารดาของท่านเอง ท่านเห็นนางทาสี เดินถือถาดขนมบูดออกมา จึงถามว่า
“จะนำไปไหน ?”
นางทาสีตอบว่า “จะนำขนมบูดไปทิ้ง”
ท่านจึงบอก “ให้ทิ้งลงในบาตรของท่าน”

นางทาสีจำท่านได้ จึงรีบกลับไปบอกเศรษฐี บิดามารดาของท่าน พอได้ทราบก็ดีใจสุด ประมาณ รีบออกจากบ้าน ติดตามไปพบท่าน นั่งพิงฝาเรือนคนอื่นกำลังฉันภัตตาหาร คือขนมบูด อยู่ จึงนิมนต์ให้ท่าน ไปฉันในบ้าน ท่านตอบว่า “วันนี้ฉันแล้ว” จึงนิมนต์ให้ท่านไปฉันในวัน รุ่งขึ้น และท่านรับนิมนต์

ครั้นวันรุ่งขึ้น ท่านเข้าไปฉันภัตตาหาร ในบ้านของเศรษฐี บิดามารดาได้ถวายอาหารอัน ประณีตแก่ท่านแล้ว นำทรัพย์สมบัติของมีค่า ออกมาแสดงให้ท่านเห็นแล้ว ช่วยกันพูดอ้อนวอน ให้ท่านสึก ออกมาครอบครองทรัพย์สมบัติเหล่านี้ แต่ท่านก็ปฏิเสธอย่างไม่มีอาลัย เมื่อฉันเสร็จ แล้วก็กล่าวอนุโมทนา และกลับสู่สวนมิคจิรวันที่พักตามเดิม

แสดงธรรมมุทเทศ ๔ ประการแด่พระเจ้าโกรัพยะ
วันหนึ่งพระเจ้าโกรัพยะ เสด็จประพาสราชอุทยาน ทอดพระเนตรเห็นพระรัฐบาลแล้ว ทรงจำได้ เพราะเคยรู้จักท่าน และตระกูลของท่านเป็นอย่างดีมาก่อน จึงเสด็จเข้าไปหาทักทาย สนทนาด้วยแล้วประทับนั่ง ณ ที่อันสมควร พลางตรัสถามว่า:-
“ข้าแต่พระคุณเจ้าผู้จริญ ความเสื่อม ๔ ประการ ที่บุคคลบางพวกประสบเข้าแล้ว จึงออก บวช ได้แก่:-
๑. ความแก่ชรา
๒. ความเจ็บป่วย
๓. ความสิ้นโภคทรัพย์
๔. ความสิ้นญาติพี่น้อง
ก็ความเสื่อมทั้ง ๔ ประการเหล่านี้ ไม่มีแก่ท่านเลย ท่านได้ฟัง ได้รู้ ได้เห็น หรือมีความ จำเป็นอย่างไรจึงออกบวช ?”

พระรัฐบาลเถระ ได้ถวายพระพรว่า:-
มหาบพิตร อาตมาได้ฟังธรรมมุทเทศ ๔ ประการ จากพระบรมศาสดาจึงออกบวช ธรรมุทเทศ ๔ ประการนั้น คือ :-
๑. โลกคือหมู่สัตว์ อันชราเป็นผู้นำ นำเข้าไปใกล้ไม่ยั่งยืน
๒. โลกคือหมู่สัตว์ ไม่มีผู้ป้องกัน ไม่เป็นใหญ่เฉพาะตน
๓. โลกคือหมู่สัตว์ ไม่มีอะไรเป็นของตน จำต้องละสิ่งทั้งปวงไป
๔. โลกคือหมู่สัตว์ พร่องอยู่เป็นนิตย์ ไม่รู้จักอิ่ม เป็นทาสแห่งตัณหา

พระเจ้าโกรัพยะ ได้สดับพระธรรมเทศนา ชื่อธรรมุทเทศ ของพระบรมศาสนาที่ พระรัฐบาลแสดงให้พระองค์สดับแล้ว เกิดศรัทธาเลื่อมใส จึงตรัสสรรเสริญว่า “พระธรรม เทศนานี่น่าอัศจรรย์” และตรัสอนุโมทนาแล้ว เสด็จกลับสู่พระราชนิเวศน์

ได้รับยกย่องในตำแหน่งเอตทัคคะ
พระรัฐบาลนั้น นับว่าท่านเป็นพุทธสาวก ที่บวชด้วยศรัทธาอย่างจริงใจ ถึงกับบอกแก่ บิดามารดาว่า “ขอยอมตายถ้าไม่ได้บวช” จนกระทั่งบิดามารดาต้องยินยอม เพราะเหตุนี้ พระบรมศาสดา จึงทรงยกย่องท่านในตำแหน่งเอตทัคคะ เป็นผู้เลิศกว่าภิกษุทั้งหลาย ในทาง ผู้บวชศรัทธา

ท่านดำรงอายุสังขาร ช่วยเหลือกิจการพระศาสนาควรแก่กาลเวลาแล้ว ก็ดับขันธปรินิพพาน
บุพกรรมในอดีต
ท่านพระรัฏฐปาลเถระ ครั้งพระพุทธเจ้าพระนามว่า ปทุมุตตระ ท่านได้บังเกิดในตระกูลคฤหบดีมหาศาล ในพระนครหังสวดี ก่อนหน้าที่พระพุทธเจ้านั้นทรงอุบัติ พอเจริญวัยแล้ว บิดาล่วงลับดับชีวิตไป ตนเองก็ดำรงเพศเป็นฆราวาสครองเรือน ได้เห็นทรัพย์สมบัติ ที่มีอยู่ในตระกูลวงศ์ อันหาประมาณมิได้ ตามที่คนผู้รักษาเรือนคลังรัตนะมาแสดงให้ทราบแล้ว จึงคิดว่า ปู่ย่า ตายาย เป็นต้นของเรา ไม่อาจเพื่อจะถือเอา กองทรัพย์สมบัติมากมายขนาดนี้ ไปกับตนได้เลย แต่เราควรที่จะถือเอาไปด้วยให้ได้ จึงได้ให้มหาทาน แก่หมู่คนทั้งหลาย มีคนกำพร้าเป็นต้น

ท่านได้บำรุงพระดาบส ผู้ได้อภิญญารูปหนึ่ง บุญนั้น จึงส่งให้ท่านเป็นใหญ่ ในเทวโลก ท่านบำเพ็ญบุญทั้งหลายจนตลอดชีวิตแล้ว จุติจากอัตภาพนั้น ได้ไปเกิดเป็นเทวดา ครองเทวราชสมบัติ ในเทวโลกนั้น ดำรงอยู่จนตลอดอายุ จุติจากอัตภาพนั้นแล้ว
ที่มา : พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์ โดย พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต)
และ http://www.84000.org/
ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆท่านครับ